Podcast sự lên ngôi của nội dung âm thanh số và ảnh hưởng đột phá trong kỷ nguyên truyền thông hiện đại

Podcast là gì và lý do định dạng này bùng nổ toàn cầu

Podcast là chương trình âm thanh kỹ thuật số (digital audio) có thể nghe trực tuyến hoặc tải về qua internet, hình thành từ sự giao thoa giữa radio truyền thống và công nghệ số hiện đại.
Mỗi tập podcast thường xây dựng theo nhiều concept như:

• Đối thoại,
• Phỏng vấn chuyên gia,
• Độc thoại,
• Bản tin tổng hợp,
• Kể chuyện hoặc thậm chí… dàn dựng “âm thanh điện ảnh – audio drama”.

Mỗi người dùng khi tìm kiếm một chủ đề — từ công nghệ, văn hóa, xã hội, kinh doanh, giáo dục, sức khoẻ cho đến văn học hay truyền thông — đều có thể tiếp cận hàng ngàn chương trình được sáng tạo mới mỗi ngày.

Sự tiện lợi khi chỉ cần một chiếc smartphone hay máy tính bảng đã giúp podcast dần thay đổi thói quen tiếp nhận thông tin của người nghe, đặc biệt khi công nghệ streaming và tốc độ mạng phát triển mạnh ở Việt Nam.
Người nghe podcast có thể kết hợp vừa học, vừa làm việc nhà, lái xe, tập thể thao hoặc thư giãn ở bất cứ đâu.

Podcast: Không chỉ là giải trí mà còn là phương tiện giáo dục, phát triển tư duy

Một trong những giá trị độc đáo của podcast nằm ở khả năng “kích hoạt” trí não thông qua tiếp nhận nội dung chỉ bằng âm thanh.

Hàng loạt nghiên cứu trên thế giới chỉ ra, việc chủ động lắng nghe podcast (thay vì xem video) không chỉ hỗ trợ cải thiện kỹ năng nghe hiểu tiếng Anh/thứ tiếng khác mà còn giúp:

• mở rộng kiến thức liên ngành,
• nhận biết các xu hướng mới,
• đồng thời thúc đẩy khả năng sáng tạo và hình thành ý tưởng độc lập.

Nhiều thầy cô, chuyên gia giáo dục tại Việt Nam cũng đã tích hợp podcast vào giáo trình học, khai thác các chủ đề từ ngoại ngữ, STEAM tới kỹ năng mềm, nhằm làm mới trải nghiệm cho học sinh, sinh viên.

Đâu là những thể loại podcast phổ biến hiện nay?

Ở Việt Nam, cộng đồng sản xuất podcast ngày càng đa dạng hóa các thể loại để đáp ứng nhu cầu người nghe:

• Podcast phỏng vấn (Talkshow): Như “Have A Sip”, “Unlock Việt Nam”, mang lại góc nhìn sâu rộng qua từng lĩnh vực từ những khách mời nổi tiếng đến chuyên gia, influencer;
• Podcast tin tức (News Digest): Các bản tin cập nhật nhanh, tổng hợp sự kiện hằng ngày giúp người dùng vừa “bắt nhịp” thời sự vừa không bỏ lỡ thông tin quan trọng;
• Podcast kể chuyện (Storytelling): Nhắm tới khán giả yêu thích văn hóa, lịch sử, giáo dục, truyện tâm lý;
• Podcast giáo dục (Edutainment): Giao thoa giữa “education” (giáo dục) và “entertainment” (giải trí), tiêu biểu như “IELTS Face-Off Podcast” hay “Du Học Không Khó”.

Ngoài ra còn xuất hiện các “chuyên đề” như podcast về sức khoẻ tâm lý, phát triển bản thân, start-up, công nghệ, kiểm soát tài chính cá nhân, giúp từng nhóm người nghe tiếp cận thông tin sát nhu cầu hơn.

Podcast góp phần phát triển kỹ năng nào cho người nghe?

Việc nghe podcast, ở góc độ khoa học thần kinh, không chỉ phát triển năng lực ngôn ngữ mà còn giúp:

• Rèn luyện khả năng nghe hiểu, tập trung kéo dài — một yếu tố ngày càng quan trọng trong xã hội số nhiều xao nhãng;
• Phát triển tư duy phản biện nhờ tiếp cận đa dạng góc nhìn, tránh rơi vào “buồng dội âm” (echo chamber);
• Khơi nguồn sáng tạo, truyền cảm hứng thực hành dựa trên trải nghiệm thực tế được chia sẻ bởi các tác giả chương trình;
• Đột phá kỹ năng phân tích, tổng hợp, khả năng “trực tiếp hoá” thông tin từ audio sang thực tiễn công việc, học tập.

Các nền tảng nghe podcast phổ biến: Ưu – nhược điểm cụ thể

Tại Việt Nam, ba nền tảng “đinh” không thể không kể đến là Spotify, Apple Podcasts và Google Podcasts.

Spotify

Spotify là nền tảng streaming nhạc và podcast lớn hàng đầu toàn cầu, có giao diện tiếng Việt, kho podcast rất đa dạng dù tập trung mạnh về giải trí, âm nhạc.
Người dùng dễ dàng tìm kiếm, chia sẻ, tạo playlist cá nhân.
Nhược điểm: một số podcast tiếng Việt độc quyền chỉ xuất hiện trên nền tảng này, đôi khi có quảng cáo xen giữa nếu bạn không dùng bản trả phí.
Ngoài ra, việc cá nhân hóa chưa thực sự sâu dành cho người dùng ưu tiên podcast hơn nhạc.

Apple Podcasts

Apple Podcasts là app mặc định cho iPhone/iPad, chất lượng âm thanh ổn định, dễ thao tác lưu trữ tập tin offline.
Ưu thế là kho podcast quốc tế rất chất lượng, cập nhật liên tục.
Tuy nhiên, giao diện tiếng Anh, thiếu các tính năng đề xuất “hyperpersonalize”, kén người dùng Android.

Google Podcasts

Dù Google Podcasts chuẩn bị được tích hợp vào Youtube Music trong thời gian tới, đây vẫn là lựa chọn tối ưu cho người dùng hệ Android.
Dễ đăng ký kênh, không cần mở app riêng biệt.
Tuy nhiên, kho podcast tiếng Việt còn khiêm tốn, giao diện đơn giản, chưa nhiều tuỳ chỉnh nâng cao.

Ngoài ra, các nền tảng “nội” như Fonos, Vietcetera, VOV, ZingMP3… cũng dần phát triển hệ sinh thái podcast tiếng Việt với các chương trình hợp tác “host” nổi tiếng, tăng trải nghiệm bản địa hóa.

Giá trị nổi bật: Podcast là mắt xích trung tâm trong truyền thông số và giải trí mới

Khác với truyền hình, radio hay các nền tảng video, podcast mở ra không gian trải nghiệm riêng tư, cá nhân hoá sâu hơn, đề cao tương tác chất lượng so với nội dung hình thức.
Podcast đang nổi lên như mảnh ghép quan trọng của hệ sinh thái truyền thông đa phương tiện — từ Influencer Marketing, quảng cáo tích hợp, đến lan tỏa thương hiệu, xây dựng cộng đồng.

Theo thống kê mới nhất của Statista cuối 2023, đã có hơn 464 triệu người nghe podcast trên toàn cầu, riêng thị trường Việt Nam tăng trưởng trên 25% mỗi năm, đặc biệt ở nhóm từ 18-35 tuổi.
Đó là minh chứng cho việc podcast trở thành kênh tiếp nhận tri thức, giải trí không thể thiếu, kiến tạo nên một cộng đồng “thính giả” hiện đại, cầu tiến, cởi mở và liên tục học hỏi.

Kết nối: Làn sóng podcast đang tiếp tục phát triển — bạn sẽ bắt đầu lắng nghe hay tự tạo một kênh cho riêng mình?

Nhìn lại chặng đường phát triển mạnh mẽ của podcast tại Việt Nam và thế giới, có thể tin rằng nền tảng nội dung số này không chỉ giúp nâng tầm trải nghiệm tiếp cận tri thức mà còn mở rộng cơ hội nghề nghiệp cho từng cá nhân – từ người sản xuất, host, biên tập tới người quảng bá, truyền thông và sáng tạo nội dung.

Bạn đã thử lắng nghe podcast hoặc tìm hiểu cách sản xuất một tập podcast chưa?
Liệu nội dung này có trở thành “người bạn đồng hành” mới mẻ, bổ ích trên hành trình phát triển bản thân giữa thời đại thông tin số hóa từng phút?
Hãy tiếp tục khám phá những tiềm năng khác của podcast bằng cách tự chọn chủ đề yêu thích, thử sức làm host hoặc chỉ đơn giản là dành vài phút mỗi ngày khám phá thế giới audio xung quanh bạn – đó có thể là bước khởi đầu cho một cuộc hành trình truyền cảm hứng không giới hạn.

Thời gian đọc ước tính: khoảng 8 phút